Merdiven Nedir?

Konuyu en basit haliyle tanımlamak gerekirse; merdivenler, bir yapının katları arasında hareket etmeyi sağlamaktadır. Yapının tüm dolaşım sistemi için önemli bir bağlantı noktasıdır. Önemli bir mimari öğe olarak kullanılmaktadır. Taş, tuğla, çelik, ahşap, beton gibi malzemelerden üretilmektedir.

Merdiven Çeşitleri

Yapıldıkları Yerlere Göre

Dış (Harici)

Yapıların dışına veya park bahçe gibi açık alanlara yapılan merdivenlerdir.

İç (Dâhili)

Yapıların içinde veya yapıların dışında olup üstü tamamen kapalı olarak yapılan merdivenlerdir.

Fonksiyonlarına Göre

Normal Kat Merdivenleri

Yapının katları arasında normal ulaşımı sağlayan merdivenlerdir.

Yangın Merdivenleri

Yapının olası yangın anında kullanılmak üzere yapının iç kısmına veya yapının dış kısmında yapılan merdivenlerdir.

Malzeme Cinslerine Göre

Ahşap

Çoğunlukla ahşap binalarda, çok katlı dairelerin iç bağlantısı için ve çatıların çıkışlarında kullanılır.

Kagir

Betonarme veya kâgir binalarda kullanılır. Betondan, taştan vb. malzemeler ile imal edilerek kullanılır.

Betonarme

Kagir ve betonarme binalarda kullanılır. Betondan imal edilir. Statik hesaplamalar doğrultusunda belirlenen beton ölçüsüne uygun kalıp içerisine, çelik donatı döşenir ve üzerine beton dökülerek imal edilir.

Metal

Çelikten, paslanmaz çelikten yapılmış saçtan, profillerden vb. malzemelerin kaynak, cıvata veya perçin kullanılarak birleştirilmesi ile imal edilir.

Eğim Açılarına Göre

Yatık eğimliler acısı 20 – 24 derecedir. Park, bahçe, geçit ve bina dış merdivenlerinde kullanılmaktadır.
Normal eğimliler acısı 25 – 36 derecedir. Bütün yapıların iç ve dış merdivenlerinde kullanılmaktadır.
Fazla eğimliler acısı 37 – 45 derecedir. Çatı, bodrum katı gibi yerlerdeki merdivenlerde kullanılmaktadır.
Çok eğimliler acısı 46 – 60 derecedir. Özel kullanımlı yangın ve servis merdivenlerinde kullanılmaktadır.
Dik eğimliler acısı 61 – 90 derecedir. Tesisat, asma ve dayama merdivenlerinde kullanılmaktadır.

Yapım Tekniğine Göre

Beton Üzerine, Ahşap Kaplama Merdivenler

Mevcut beton merdivenlerin ahşap basamak ve rıhtlarla kaplanmasıyla yapılır.

Ortadan Omurgalı

Basamaklar ortadaki omurgaya bağlanır. Basamaklar rıhtlı veya rıhtsız yapılabilir. Omurgalar genellikle metalden yapılsa da ahşaptan da yapılabilir.

Tek Taraflı Omurgalı

Basamakların tek taraftan omurgaya bağlandığı merdivenlerdir. Basamakların diğer ucu korkuluklar ve küpeşte basamaklara bağlanır. Yükü destekler.

Çift Taraflı Omurgalı

Basamakları iki taraftan omurgaya bağlanan merdivenlerdir.

Şekillerine Göre

Yapılarda kullanış, yer, biçim ve amaçlarına göre farklı şekillerde yapılabilir. Merdivenler kol sayısı, şekilleri ve sahanlık durumlarına bakılarak isimlendirilir.

Tek Kollu
Tek Kollu Sahanlıklı
İki Kollu Köşede Sahanlıklı
İki Kollu Ortada Sahanlıklı

Üç Kollu Köşe Sahanlıklı
Üç Kollu Ortada Sahanlıklı
İki Kollu Çeyrek Dönüşlü
İki Kollu Yarım Dönüşlü

Üç Kollu Çeyrek Dönüşlü
Tam Döner
Elips

Merdiveni Oluşturan Elemanlar

Rıht

Merdivenlerin yüzeyleri, yatay ve dik düzeylerden meydana gelmektedir. Bu elemanların dik yüzeylerine rıht denir. Rıht yüksekliği merdivenin uygulandığı yere göre belirlenir. Rıht yüksekliği ile basamağın genişliği arasında ilişki vardır. Rıht yüksekliği arttıkça basamak genişliği azalır. Normal koşullarda rıht yüksekliği minimum 12cm, maksimum 22 cm olmalıdır.

Standart Rıht Yükseklikleri

Bahçe ve dış girişlerde rıht yüksekliği 14- 16 cm’dir.
Okul, tiyatro, hastane gibi yerlerde rıht yüksekliği 16- 17 cm’dir.
Konut ve apartmanlarda rıht yüksekliği 17- 18 cm’dir.
Çatı arası, bodrumlarda rıht yüksekliği 20- 25 cm’dir.

Yatık eğimliler 20 – 25 derecedir. Rıht yüksekliği 12-15 cm’dir.
Normal eğimliler 25 – 36 derecedir. Rıht yüksekliği 15-19 cm’dir. (15 ve 19 dâhildir)
Dik eğimliler 36 – 45 derecedir. Rıht yüksekliği 19-22 cm’dir.

Basamak Genişliği

Ayak basılan yüzeyine basamak denir. Normal şartlarda basamak genişliği minimum 26 cm, en fazla 32 cm olmalıdır.

Basamaklarının Ölçüleri

Rıht yüksekliği 17 cm’den fazla olamaz.
Basamak genişliği 27 cm’den az olamaz.

Döner merdivenlerde asgari basamak genişliği kova kenarında, 10 cm olacak ve bu genişlik basamak ortasında 27 cm’den aşağı düşmeyecektir.

Daha çok yaşlıların, çocukların veya özel gereksinimli bireylerlerin kullanacağı alanlarda rıht yüksekliği düşük tutmak faydalı olacaktır.

Çatı katı ve bodrum kat merdivenlerinde rıht yüksekliği 20 cm’den fazla basamakların genişliği ise 25 cm’den az olmamalıdır.

Konutlarda

Ortak merdiven sahanlık genişlikleri 120 cm’den az olamaz. Çatı katlara ve bodrum katlara ulaşan ortak merdivenlerde de bu ölçüye uyulmaktadır. Bu ölçüler, tek bir ailenin kaldığı evlerde veya bağımsız alanlarda (iki katlı ve üç katlı evlerde) 90 cm’ye ve servis merdivenlerinde 70 cm’ye kadar düşürülebilir.

Umumi Binalarda

Umumi binaların merdiven (Kova) genişliği 1,60 metreden az olamaz. Umumi binalarda basamak genişliği ve yüksekliği

İç merdivenlerde rıht yüksekliği 16 cm’den fazla olamaz
Dış merdivenlerde rıht yüksekliği 15 cm’yi geçmemelidir.
İç merdivenlerde basamak genişliği 29 cm’den az olamaz
Dış merdivenlerde basamak genişliği 32 cm’den az olamaz.

Döner merdivenlerde, basamak genişliği kova kenarında, 15 cm olacak, bu genişlik basamak ortasında 32 cm’den aşağı düşmeyecektir.

Kol Genişliği

En az üç basamaktan oluşan aralıksız merdiven serisine merdiven kolu denir. Bir veya birden çok koldan oluşabilir. Normal merdiven kolunda basamak sayısı 12’den fazla olmamalıdır. Kot farkı ise 2 metreden fazla olmamalıdır.

Döner merdivenlerde basamak sayısı 16’yı aşmamalıdır. İki sahanlık arası kot farkı 3 metreyi geçmemelidir.

Konutlarda

Bir ailenin yaşadığı konutlardaki iç merdivenlerin kol genişliği 1 metreden az olmamalıdır.

İki katlı ve iki ailenin oturduğu binalarda 1 metreden az olmamalıdır.
İki ve üç katlı, ikiden fazla ailenin oturduğu binalarda 1,10 metreden az olmalıdır.
Üç den fazla katlı binalarda 1,20 metreden az olmamalıdır.
Yüksek katlı binalarda ise bu genişliğe her fazla kat için 10 cm eklenmelidir.

Umumi Binalarda

Umumi binalarda kol genişliği 1,5 metreden az olmamalıdır.
Kol genişliği, kullanışlılık ve mimari ihtiyaçlara göre belirlenmelidir. Bu merdivenlerde kol genişliği 0,70 metreden daha az olmamalıdır.

Bir kişinin inip çıktığı, yani dolaşım yoğunluğu bir olan, merdivenlerde en az 70 cm olmalıdır. Her birey için buna 50 cm eklenmelidir. Örneğin; Merdiveni kullanan 2 kişi için kol genişliği 120 cm, 3 kişi için kol genişliği 170 cm olmalıdır. Konutlarda eşyaların geçebilmesi için genişlik en az 90 cm olmalıdır

Sahanlık

Basamak sayısının çok ve yüksek olduğu merdivenlerde, genelde merdivenin ortasına gelecek şekilde ayarlanan, kısa mola düzlüğüne sahanlık denir.

İki merdiven kolu arasında ayarlanan yatay döşemedir.

Asıl fonksiyonu iniş çıkış rahatlığını ve güvenliğini sağlamaktadır.
Kullanıldığı yerlere göre bunlara ara, köşe, tam ve kat sahanlığı denir.
Sahanlığın genişliği kol genişliği ile eşit olmalıdır.
Sahanlık genişliği hiçbir zaman 1 metreden dar olmamalıdır.
Uzun merdivenlerde 15 ile 18 basamakta bir düzenlenmelidir.
Park ve bahçe gibi yoğunluğu yüksek merdivenlerde birden fazla sahanlık kullanılması gerekmektedir.
Sahanlıkların şekli merdivenin tasarımına bağlıdır. Ahşap, metal ve cam gibi malzemelerden yapılabilen sahanlıklar bulunduğu ortamın tarzına uygun yapılırsa bulunduğu ortamın dekorasyonuna katkı sağlar.

Çıkış Hattı

İnsanların merdiven kullanırken korkuluklardan destek aldığını farz edelim, iniş ve çıkışlarda belirli bir bölümünü kullanırlar. Bu alanın orta noktasından geçip, çıkış yönünü gösterdiği farz edilen bu çizgiye çıkış hattı denir.

Çıkış hattı kat sahanlığında başlar ve diğer kat sahanlığında sonlanır. Her rıhtın çıkış hattını kestiği noktalar numaralandırılır ve gereken rıht sayısı saptanmış olur. Bu numaralar çıkış yönüne göre rıht üzerine gelmelidir. Numaralandırma çıkış hattı ile başlar, çıkış hattı ile sona erir.

Merdiven Yüksekliği

Alt zeminden üst zemine kadar olan yüksekliktir. Üst üste gelen merdiven kolları arasında bulunan yüksekliğe baş yüksekliği denir. Rıht yüksekliklerinin toplamı merdiven yüksekliğine denktir. Bu yükseklik merdivenden inen bir insanın kol genişliğine bakılarak hesaplanır. Fakat merdiven yuvasından geçen sahanlık kirişi gibi sarkmalar yüzünden yükseklikte azalma olursa, bu yüksekliğin 180 cm’den az olmamalıdır.

Eğimlerine Göre Baş Yükseklikleri

Eğimi 20 derece olursa baş yüksekliği 215 cm’dir.
Eğimi 30 derece olursa baş yüksekliği 220 cm’dir.
Eğimi 45 derece olursa baş yüksekliği 240 cm’dir.

Merdiven Kovası

Merdiven kolu ve sahanlıklar arasındaki merdiven boşluğuna denir. Zemin kotundan başlar. Dönerek çıkılan merdivenlerde yukarıdan aşağıya bakıldığında ortada görülen açıklıktır.

Merdiven kovasının boyutu şekline bağlıdır ve en az 20 cm olmalıdır. Bu mesafe insanların rahatlıkla geçebilmeleri ve güvenli hareket edebilmeleri için değerlendirilip hesaplanmıştır.

Yukarıdan daha fazla doğal ışık alması ve daha aydınlık bir ortam yaratması için geniş tutulabilir. Bazı durumlada asansör boşluğu olarak da değerlendirilebilir.

Limonluk

Merdiven boşluğu tarafında, basamağın üst ve ön bölümünde yapılan çıkıntıya limonluk denir. Bu boşluklara ayağın kaymaması ve temizlik yapılırken yanlardan su gibi sıvıların dökülmemesi için yapılır. Güvenlik açısından önemli bir ögedir.

Limonluk aynı zamanda dekoratif bir unsur niteliği de taşır. Özellikle klasik stil tercih eden mekanlarda karakteristik görüntüsü ile dekorasyonu tamamlar.

Limonluğun ölçüleri, genişlik 5-10 cm ve derinlik ise 5-15 cm arasında olmalıdır. Limonluk, basamak şeklini takip edecek şekilde ya da düz olacak şekilde uygulanır.

Merdiven Korkuluğu Ve Küpeşte

Güvenliği sağlamak amacıyla kullanılır. Merdiven malzemesine uyumlu olarak ahşaptan, demirden, pirinçten ya da alüminyumdan yapılan dikmelere korkuluk denir.

Korkuluklar öncelikli olarak güvenlik için yapılıyor olsa dekorasyon açısından da büyük önem taşımaktadır. Bulunduğu ortamın dekorasyon stiline uygun seçilmesi gerekir.

Korkuluklar için uygun olan yükseklik minimum 90 cm olmalıdır. Bu genel standart olarak belirlenen değerdir fakat kullanım yerine göre değişiklik gösterebilir. Örneğin ağırlıklı olarak çocukların kullanacağı bir ortamda ise çocukların yaş grubuna ve boy aralıklarına göre değerlendirilip karar verilmelidir.

Korkulukların tutunma bölümlerine de küpeşte denir. Küpeştenin genişliği 10-15 cm arasında olmalıdır. Farklı tip ve şekillerde üretilmektedir.

Merdiven Fiyatları

Anahtar teslim ve proje bazlı çözümler sunmaktayız. Merdiven fiyatları ve özel tasarımlar için bize ulaşın. Ücretsiz keşif hizmetimizden yararlanarak bilgi alabilirsiniz.

Ayrıca Pinterest’teki merdiven modellerini ve ahşap merdiven modellerini inceleyebilirsiniz.

Merdiven Çeşitleri Ve Merdiveni Oluşturan Elemanlar

Merdiven Nedir?